Στην Αγία Γραφή υπάρχουν πολλές αναφορές από τις οποίες προκύπτει η αγάπη και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Θεού για τα ζώα. 

Την πρώτη αναφορά τη βρίσκουμε στο πρώτο κιόλας κεφάλαιο της Γένεσης, όπου ο Θεός την πέμπτη μέρα της δημιουργίας Του είπε : «Να γεμίσουν τα νερά με ζωντανές υπάρξεις, πλήθος, και να πετάνε πτηνά πάνω από τη γη προς το στερέωμα του ουρανού. Έτσι δημιούργησε ο Θεός τα μεγάλα κήτη και όλα τα είδη των ζωντανών οργανισμών, που κολυμπούν και γεμίζουν τα νερά. Επίσης δημιούργησε όλα τα είδη των πτηνών. Και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό». Μάλιστα δεν στάθηκε μόνο στη Δημιουργία, αλλά έθεσε και την ευλογία Του πάνω στα δημιουργήματα του ζωικού βασιλείου που έπλασε. Στο στίχο 22 αναφέρεται: «Τα ευλόγησε λοιπόν όλα ο Θεός και τους είπε: Να πολλαπλασιάζεστε και να γεμίσετε τα νερά των θαλασσών· και τα πτηνά ας πληθαίνουν πάνω στη γη». Παρομοίως την έκτη ημέρα της δημιουργίας είπε ο Θεός: «Να βγάλει η γη κάθε είδος ζωντανού οργανισμού: Όλα τα είδη των ζώων, των ερπετών και των θηρίων». Έτσι κι έγινε. Δημιούργησε ο Θεός όλα τα είδη των άγριων ζώων, των ήμερων ζώων και των ερπετών της γης. Και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό».

Βλέπουμε λοιπόν πως, πριν ο Θεός δημιουργήσει τον άνθρωπο, θεώρησε μέσα στην άπειρη σοφία Του, πως το ιδανικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα τοποθετούσε την κορωνίδα της δημιουργίας Του ήταν αυτό που θα ήταν πλημμυρισμένο από αφθονία και ποικιλία ζωικών οργανισμών. Δεν σταμάτησε όμως εκεί, αλλά η αμέσως σημαντικότερη πρώτη προοπτική, αλλά και ευθύνη -μετά την αναπαραγωγή- που ανέθεσε στον άνθρωπο ήταν: «Να εξουσιάσετε στης θάλασσας τα ψάρια, στου ουρανού τα πτηνά και σε κάθε ζώο που κινείται πάνω στη γη». Αυτή η έννοια της εξουσίας μπορεί να εννοηθεί ως φροντίδα, δημιουργική σχέση και αξιοποίηση του ζωικού βασιλείου από μέρους του ανθρώπου.

Μετά την πτώση, στην πορεία της ιστορίας, το γεγονός ότι ο Θεός στα πλαίσια του Νόμου θεσμοθέτησε τις θυσίες ζώων ως μέσο εξιλασμού των ατομικών ή συλλογικών αμαρτιών του λαού Του, δηλώνει ίσως τη σημαντικότητα της απώλειας ζωής ενός ζώου ως δημιούργημα του Θεού, αφού αυτή η απώλεια εξυπηρετεί έναν τόσο σημαντικό σκοπό. 

Εντυπωσιακός είναι ο τελευταίος στίχος που συναντούμε στο βιβλίο του Ιωνά, όπου ο Θεός θέλοντας να καταδείξει στον προφήτη πόσο σημαντική ήταν για τον ίδιο η σωτηρία της Νινευή, του λέει: «Εγώ δεν έπρεπε να λυπηθώ για τη Νινευή, τη μεγάλη πόλη; Σ’ αυτήν υπάρχουν περισσότεροι από εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι, που δεν ξέρουν να ξεχωρίσουν το αριστερό τους χέρι από το δεξί. Επίσης εκεί υπάρχουν και πολλά ζώα». Μια επικείμενη καταστροφή της πόλης ως επακόλουθο της οργής του Θεού, απόρροια της δικαιοσύνης Του, θα πλήγωνε την πατρική Του καρδιά όχι μόνο εξαιτίας της απώλειας των ανθρώπων που κατοικούσαν σ΄ αυτήν, αλλά και των ζώων που ως δημιουργήματά Του κατέχουν σημαντική θέση στην καρδιά Του. 

Θα μπορούσαμε λοιπόν να ισχυριστούμε ότι ο Πρώτος και ο Μέγας φιλόζωος είναι ο ίδιος ο Θεός, που μας υποδεικνύει το δρόμο της ερωτικής συσχέτισης του ανθρώπου με τη δημιουργία ίσως και ως μια προϋπόθεση για την αγάπη του ανθρώπου προς τον Πλάστη, αλλά και των ανθρώπων μεταξύ τους, αφού η Θεϊκή Αγάπη, όταν είναι εκκεχυμένη στην ανθρώπινη καρδιά δεν μπορεί να περιοριστεί ως προς τους αποδέκτες της, αλλά προφανώς περιλαμβάνει το σύνολο της δημιουργίας.

Σήμερα στην εποχή του καταναλωτισμού, του ελεύθερου εμπορίου και του κέρδους, η αξιοποίηση των ζώων κυρίως ως τρόφιμο αλλά και ως μέσο παροχής ποικίλων προϊόντων, όπως και ως παράγοντα συντροφιάς και αναψυχής του ανθρώπου, βρίσκεται στο αποκορύφωμα. Η διακίνηση είναι τεράστια, οι τομείς ενδιαφέροντος επεκτείνονται συνεχώς και τα ποσά που διακυβεύονται αστρονομικά.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και μετά από προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της που αφορούν στην πρόληψη επιβλαβών καταστάσεων και συμπεριφορών που μπορούν να βλάψουν την υγεία των ζώων και κατ’ επέκταση του ανθρώπου, αλλά και για την εξασφάλιση κατάλληλων και ευμενών συνθηκών για την ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, φρόντισε να ισχυροποιήσει το θεσμικό πλαίσιο σε όλα τα πεδία. 

​

Οι Ευρωπαϊκοί Κανονισμοί 1/2005/ΕΚ «για την προστασία των ζώων κατά την μεταφορά  και τις συναφείς δραστηριότητες»και 1255/97 «Κοινοτικά κριτήρια για τα σημεία στάσης» απαιτούν από την Κοινότητα και τα κράτη μέλη να λαμβάνουν πλήρως υπ’ όψη τις ανάγκες καλής διαβίωσης των ζώων κατά τη διαμόρφωση και την υλοποίηση των πολιτικών τους για τις μεταφορές για εμπορικούς σκοπούς,  εξασφαλίζοντας ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας για τα εν λόγω ζώα. Θέσπισαν αυστηρούς όρους για την πρόληψη του πόνου και της ταλαιπωρίας, ώστε να εξασφαλίζονται η καλή διαβίωση και η υγεία των ζώων κατά τη διάρκεια της μεταφοράς και μετά από αυτήν. Το προσωπικό που χειρίζεται τα ζώα θα πρέπεινα είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο και να διαθέτει τις απαραίτητες για το σκοπό αυτό ικανότητες ώστε να εκτελεί τα καθήκοντά του χωρίς πρόκληση βίας ή χρήση άλλων μεθόδων που ενδέχεται να προκαλέσουν περιττό φόβο, τραυματισμό ή πόνο στα ζώα. Κανένα ζώο δεν μεταφέρεται εκτός εάν είναι ικανό να πραγματοποιήσει το προβλεπόμενο ταξίδι χωρίς να τραυματιστεί ή να υποστεί περιττό πόνο. Πρέπει να προλαμβάνονται οι τραυματισμοί και η ταλαιπωρία τους, να ελαχιστοποιείται το άγχος και η ταραχή τους και να εξασφαλίζεται η ασφάλειά τους. Προβλέπεται επαρκές εμβαδόν δαπέδου και ύψος για τα ζώα στα μέσα μεταφοράς, ανάλογα με το μέγεθός τους και το προβλεπόμενο ταξίδι και παρέχονται στα ζώα, σε τακτικά διαστήματα, νερό, τροφή και περίοδοι ανάπαυσης. Απαγορεύεται να ασκείται πίεση σε ιδιαίτερα ευαίσθητα σημεία του σώματός τους, ώστε να τους προκαλείται περιττός πόνος ή ταλαιπωρία, να ανασηκώνονται ή να σύρονται τα ζώα από το κεφάλι, τα αυτιά, τα κέρατα, τα πόδια, την ουρά ή το τρίχωμα, να υφίστανται μεταχείριση που προκαλεί περιττό πόνο ή ταλαιπωρία και να χρησιμοποιούνται ράβδοι ή άλλα εργαλεία με αιχμηρά άκρα.  

 

Στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1099/2009/ΕΚ «για την προστασία των ζώων κατά τη θανάτωσή τους» προβλέπεται ότι οι επιχειρήσεις που παράγουν την πρώτη ύλη για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης (π.χ. σφαγειοτεχνικές εγκαταστάσεις) και οποιοδήποτε άτομο συμμετέχει στη θανάτωση ζώων θα πρέπει να λαμβάνουν τα απαιτούμενα μέτρα προκειμένου να αποτρέπουν τον πόνο και να περιορίζουν την αγωνία και την ταλαιπωρία των ζώων κατά τη σφαγή ή τη θανάτωση. Επομένως, ο πόνος, η αγωνία και η ταλαιπωρία των ζώων θα πρέπει να θεωρούνται ως δυνάμενα να αποφευχθούν. Επιπλέον η βελτίωση της προστασίας των ζώων κατά τη σφαγή συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας του κρέατος και έχει έμμεσο θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια των εργαζομένων. Της θανάτωσης προηγείται υποχρεωτικά αναισθητοποίηση, η οποία βασίζεται κυρίως στην αξιολόγηση της αισθητηριακής αντίληψης και της ευαισθησίας των ζώων που δεν πρέπει να παρουσιάζουν ενδείξεις συναισθημάτων όπως ο φόβος και η διέγερση ή να αισθάνονται πόνο. 

 Η Οδηγία 2010/63/ΕΕ «για την προστασία των ζώων που χρησιμοποιούνται για επιστημονικούς σκοπούς» θεσπίζει ότιείναι απαραίτητη η βελτίωση της μεταχείρισης των ζώων που χρησιμοποιούνται σε επιστημονικές διαδικασίες, θέτοντας αυστηρότερα ελάχιστα πρότυπα για την προστασία των ζώων αυτών σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις. Τα ζώα έχουν εγγενή αξία που πρέπει να είναι σεβαστή και πρέπει πάντοτε να αντιμετωπίζονται ως ευαίσθητα όντα και η χρήση τους σε διαδικασίες να περιορίζεται στους τομείς οι οποίοι μπορούν τελικά να ωφελήσουν την υγεία του ανθρώπου και των ζώων ή το περιβάλλον. Επομένως το ενδεχόμενο χρήσης ζώων για επιστημονικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς θα πρέπει να εξετάζεται μόνο όπου δεν διατίθεται εναλλακτική λύση εκτός των ζώων. Η χρήση θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο σε εκείνους τους τομείς της βιοϊατρικής που είναι καθοριστικής σημασίας για τον άνθρωπο και διεξάγονται αναφορικά με παθήσεις που ενδεχομένως απειλούν τη ζωή του ανθρώπου ή σε σχέση με περιπτώσεις που επιφέρουν σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή λειτουργία του ανθρώπου, δηλαδή προκαλούν αναπηρία. Από δεοντολογικής απόψεως, επιβάλλεται να οριστεί ένα ανώτατο όριο πόνου, ταλαιπωρίας και αγωνίας, πέρα από το οποίο τα ζώα δεν πρέπει να υποβάλλονται σε επιστημονικές διαδικασίες. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να απαγορεύεται η εκτέλεση διαδικασιών που οδηγούν σε μεγάλο και ενδεχομένως παρατεταμένο πόνο, ταλαιπωρία ή αγωνία που δεν είναι δυνατό να βελτιωθούν. 

Μέσα στο πλαίσιο όλων αυτών που αναφέρθηκαν, ίσως θα πρέπει ως χριστιανοί να λάβουμε σοβαρά υπ’ όψη ότι η αγάπη μας για τα ζώα η οποία είναι δυνατόν να εκδηλωθεί είτε στα πλαίσια παροχής προστασίας τους ως πλάσματα που βρίσκονται σε ανάγκη, είτε ως έμπρακτο ενδιαφέρον για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών τους, είτε ως αντικείμενο σεβασμού ως κομμάτι της φύσης και δημιούργημα του Θεού, είναι πιθανό να αποτελεί δείκτη και ένδειξη της αγάπης μας προς τον συνάνθρωπο αλλά και τον ίδιο το Θεό. 

_______________________

του Τιμόθεου Χρ. Ζουγκουρίδη

Κτηνίατρου DVM,  MSC-Υγειονολόγου Τροφίμων

​

​

​

​

​