Ο υπερκαταναλωτισμός, φαινόμενο των τελευταίων 30 ετών, θεωρείται μία απο τις αιτίες που οδήγησαν την κοινωνία στην πρόσφατη οικονομική κρίση. Βέβαια, το οικονομικό σύστημα της ελεύθερης οικονομίας τον ενθάρρυνε γιατί έτσι πίστευε ότι αποφεύγει τον κίνδυνο της ανεργίας. Ατυχώς όμως από κάποιο σημείο και μετά ο υπερκαταναλωτισμός οδήγησε στην υπερχρέωση των νοικοκυριών και στην κρίση του πιστωτικού συστήματος.

​
Η υπερκατανάλωση εμφανίστηκε όταν το οικονομικό σύστημα άλλαξε τη φιλοσοφία που επηρέαζε τις  καταναλωτικές συνήθειες των αγοραστών. Αντί της λογικής το συναίσθημα.

​

Αντί της βασικής οικονομικής αρχής: με τη μικρότερη δυνατή θυσία να πετύχεις το μεγαλύτερο δυνατό οκονομικό αποτέλεσμα, το “το αξίζεις”. Αντί να παρακινείται ο καταναλωτής στην ιεράρχιση των αναγκών του, ενθαρρύνεται να ξοδεύει. Εύκολα δάνεια, ακόμη πιο εύκολες πιστωτικές κάρτες, πωλήσεις με άτοκες δόσεις κ.λπ. Και πάνω απ ́ όλα η διαφήμιση που κθημερινα«βομβαρδίζει» τον καταναλωτή μέσω ΤV, ραδιοφώνου, φημερίδων, περιοδικών κ.λπ.

Ο υπερκαταναλωτισμός «τρέφεται»:
• Από το φαινόμενο του νεοπλουτισμού. Πάντοτε υπήρχε αυτό το κοινωνικο φαι- νόμενο. Δεν είχε πάρει την έκταση που έχει σήμερα και η επίδρασή του πάνω στη συνολική κατανάλωση ήταν πολύ μικρή. Τα τελευταία 30 χρόνια η κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ, η εμφάνιση στον οικονομικό στίβο της Κίνας, Ινδίας, Βραζιλίας που αναζητούν μια σημαντική θέση σ ́αυτόν, η εμφάνιση της Ευρωζώνης και η παγκοσμιοποίηση δημιούργησαν πάρα πολλούς «νιόπλουτους». Προσπαθούν να δείξουν τον πλούτο τους αγοράζοντας τα πάντα.
Το κριτήριό τους δεν είναι τι χρειάζονται αλλά τι θα τους βοηθήσει να προβάλουν τον πλούτο τους.


​

• Από την τάση για επίδειξη και από το μιμιτισμό. Γνωστά κοινωνικά φαινόμενα από την πολύ παλιά εποχή. Λειτουργούν σαν «συγκοινωνούντα δοχεία». Κάποιοι έχουν κάνει κανόνα της αγοραστικής τους συμπεριφοράς την επίδειξη. Αγοράζουν μόνο και μόνο για να κάνουν τη «φιγούρα τους». Κάποιοι άλλοι αγοράζουν μιμούμενοι τους πρώτους ανεξάρτητα αν αυτό που αγόρασαν το χρειάζονται, τους πάει ή τους ταιριάζει. Υπάρχουν δεκάδες περιοδικά που ασχολούνται με το τι φοράει η τάδε, πώς χτενίζεται εκείνη, τι αλλαγές έκανε η Χ και τι καινούργια έπιπλα αγόρασε η Δ. Το αναγνωστικό κοινό των περιοδικών αυτών «τρέφεται» με αυτά που διαβάζει και σιγά– σιγά από το υποσυνείδητό τους περνάνε οι επιθυμίες στο μυαλό τους και γίνονται επιτακτικές ανάγκες που πιέζουν για ικανοποίηση. Αν κάνεις μια βόλτα το πρωί πριν περάσουν τα σκουπίδια θα δεις διάφορα έπιπλα σε άριστη κατάσταση για πέταγμα γιατί οι κάτοχοί τους θέλησαν να τα αλλάξουν επειδή τα «καταναλωτικά τους πρότυπα» άλλαξαν τα έπιπλά τους.

• Από την προσπάθεια για εύκολη και γρήγορη επαγγελματική αναρρίχηση. Όλοι κυνηγάνε το όνειρο, κυνηγάνε την ευκαιρία. Στην προσπάθειά τους αυτή, θέλουν σπίτι σε ακριβή συνοικία, θέλουν πισίνα, θέλουν ακριβό αυτοκίνητο και ο,τιδήποτε θα βελτιώσει την προσωπική τους εικόνα και θα τους διευκολύνει για γρήγορη επαγγελματική αναρρίχηση.

• Από την επιρροή των κοινωνικών ομάδων. Η καταναλωτική συμπεριφορά του ατόμου όλο και περισσότερο καθορίζεται από το τι αγοράζει ο συνάδελφος, τι αυτοκίνητο πήρε ο γείτονας, σε ποιο σχολείο στέλνει το παιδί του ο διευθυντής μου κ.λπ.

• Από τη διαφήμιση. Όλοι γνωρίζουμε την επίδρασή της. Τη ζούμε σε καθημερινή βάση.


 

• Από την ψυχολογία και το χαρακτήρα του ατόμου. Η νεώτερη γενιά μεγάλωσε με περισσότερες οικονομικές ανέσεις και λιγότερες στερήσεις. Έμαθε να ξοδεύει περισσότερα απ’ όσα κερδίζει. Έμαθε να κινείται με τις πιστωτικές κάρτες και να ξοφλάει τη μια με χρέωση της άλλης. Η πληρωμή του συνόλου της οφειλής είναι κάτι το άγνωστο για τους περισσότερους. Κάνουν ταξίδια, αλλάζουν το κινητό με το πιο σύχρονο που κυκλοφορεί, κυνηγούν τα επώνυμα παπούτσια, ρούχα κ.λπ. Η έννοια της αποταμίευσης είναι άγνωστη γι’ αυτούς. Γι’ αυτούς δεν υπάρχουν “rainy days”.

Η αυτάρκεια είναι η μόνη προστασία του ατόμου από την «αρρώστια του υπερκαταναλωτισμού».
 Η αυτάρκεια προσφέρει την αληθινή χαρά και ικανοποίηση στον άνθρωπο για όλα τα αγαθά που έχει και τον κάνει πιο προσεκτικό στο πώς θα ξοδέψει τα χρήματά του.  Αγοράζει κάτι γιατί το χρειάζεται.
Αλλιώς το «κυνηγητό» τον κάνει όλο και πιο δυστυχισμένο. Δεν αρκείται σ' αυτά που απέκτησε και θέλει κι άλλα, κι άλλα!!!

Τελικά πέφτει θύμα και τον καταβροχθίζει το τέρας που ακούει στο όνομα: Υπερκαταναλωτισμός.


 

​

​

__________________

του  Ευστράτιου Δαλάκα 

MA, PHD Οικονομολόγου- Εκπαιδευτικού

 

Ο Ευστράτιος Δαλάκας σπούδασε Οικονομικές Επιστήμες στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης.

Στη συνέχεια πήρε το Master’s Degree του από το New York University και μετά αναγορεύτηκε διδάκτορας στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης.

Δίδαξε στην έδρα της Θεωρητικής Πολιτικής Οικονομίας ως βοηθός και στη συνέχεια ως επιμελητής στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Θεσσαλονίκης. Ε

πίσης, δίδαξε Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης ως τακτικός καθηγητής.

Παράλληλα δίδαξε σε σεμινάρια του ΕΛΚΕΠΑ, του Υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου και σε μία ιδιωτική σχολή της Θεσσαλονίκης, στο ICBS 

​

​

​