top of page
dISCOVERlIFEradio copy2.png
Μια διαφορετικη ματιά στη ζωή σου.png
pexels-photo-860662.jpeg

ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ,

απο Μουσική!

του Ιωάννη Δημητριάδη

ΕΚΔΟΣΗ 03 - ΜΑΙΟΣ 2021

Ioannis_002.jpg

Η μουσική είναι μέσα στην ιδεοσυγκρασία μας, στην κοινωνία μας, στην κουλτούρα του λαού μας, είναι μέσα στις ρίζες μας και στην ιστορία μας. Είναι τόσο κοινή σε εμάς κι όμως είναι τόσο ιδιαίτερη την ίδια στιγμή. Αυτό μας κάνει καμία φορά να τη θεωρούμε δεδομένη και στην καθημερινότητά μας να χανόμαστε μέσα στις μέριμνές μας.

Είναι σαν εκείνον τον φίλο που πιθανόν να έχουμε, ο οποίος είναι τόσο οικείος, τόσο καλός σε εμάς, αυτός ο φίλος που είναι εκεί στις όμορφες στιγμές, στις επιτυχίες μας όμως μας συμπαραστέκεται και στις δύσκολες στιγμές της ζωής μας, στις ώρες του πόνου χωρίς να ζητάει κανένα αντάλλαγμα, παρ’ όλα αυτά πλέον τον καλούμε να μας επισκεφθεί μία φορά το δίμηνο.  

Η μουσική ως γλώσσα
Η πρώτη γλώσσα που μαθαίνει ο άνθρωπος είναι αυτή της μουσικής, οι χτύποι της καρδιάς της μητέρας που ακούει μέσα στη μήτρα. Αυτή η μουσική δεν ξεχνιέται ποτέ και πολλές φορές οδηγεί τον άνθρωπο στο να κάνει τις πιο υπέροχες συνθέσεις. Η μουσική είναι η ωραιότερη, η γλυκύτερη και η μυστικότερη γλώσσα της ανθρώπινης ψυχής.
Η μουσική έχει επίσης μια παγκοσμιότητα. Δεν υπάρχει λαός επάνω στη γη που να μην ακούει και να μην συνθέτει μουσική. Ο κάθε άνθρωπος που εκφράζει τα βιώματά του μέσα από τη μουσική μπαίνει στον υπέροχο αυτόν κόσμο κι εκεί είναι που γεννιέται η πρώτη πτυχή από αυτό που ονομάζουμε μουσική ‘έκφραση’. Αυτό καθιστά την μουσική ως κάτι εξαιρετικά βαθύ στον εσωτερικό μας πλούσιο κόσμο. Δεν υφίσταται πολιτισμός, από τον πιο αρχέγονο μέχρι τον πιο εκλεπτυσμένο που να μην συνοδεύει την έκφραση του με την έκφραση της μουσικής.

Αν πάμε πίσω στην καταχωρημένη σε εμάς ιστορία της ανθρωπότητας, θα δούμε πως πριν ο άνθρωπος μάθει να μιλάει, να φτιάχνει προτάσεις, ήξερε να μιλάει τη γλώσσα της μουσικής. Μιμούταν τη γλώσσα των πουλιών, το θρόισμα των φύλλων, το φύσημα του ανέμου, τον φλοίσβο της θάλασσας κτλ.
Εάν προχωρήσουμε στην ιστορία θα δούμε πως πριν απ’ όλα αυτά που υπήρχαν τότε στη γη θα βρούμε πρώτα τα μουσικά όργανα. Αυλοειδή οστά, προερχόμενα από ζώα όπου με κατάλληλες οπές διαμορφώθηκαν σε αυλούς τους οποίους χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για να εκφράσουν την ψυχή τους.
Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες τέχνες, αναφορικά πριν εμφανιστούν τα πρώτα δείγματα της ζωγραφικής βρέθηκαν τα μουσικά όργανα.
Καθώς εξελισσόταν η ανθρώπινη σκέψη παράλληλα εξελισσόταν ο πολιτισμός και η μουσική και κάθε φορά έφερνε αυτόν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του λαού, των ανθρώπων, της γεωγραφικής περιοχής, της ιστορίας, των παραδόσεων και της φιλοσοφίας του λαού.

Έτσι στην εποχή μας καταλήγουμε στο να έχουμε εξαιρετικά πολλές εκφράσεις της μουσικής όπως αναφορικά την Προϊστορική μουσική, την Βιβλική, την αρχαία Ελληνική, την Βυζαντινή, το Γρηγοριανό μέλος, τη Μεσαιωνική, τη μουσική Μπαρόκ, της Αναγεννήσεως, την Κλασική, την Ρομαντική, μέχρι τις μουσικές που έχουν αναπτύξει ορισμένες χώρες στην ανατολική Ασία, την Ιαπωνική, την Κορεάτικη, την Κινέζικη κ.α. Κάθε μία από αυτές στο άκουσμά της φέρει τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά την σύνθεσή τους, από πολέμους μέχρι αναμορφώσεις ολόκληρων κοινωνιών, από αναπλάσεις μέχρι ανακοδομήσεις λαών τα συναισθήματα συνοδευόμενα με τις εμπειρίες και τα βιώματα και γενικά το Είναι ενός λαού και ταυτόχρονα το Είναι συγκεκριμένα του ίδιου του συνθέτη όπου από το πνεύμα του και την ψυχή του μέσα από το μελάνι περνάνε στο χαρτί. Η σύνθεση αυτή με τη σειρά της περνάει σε άλλους ερμηνευτές οι οποίοι προσθέτουν στην εκτέλεση τους το δικό τους βίωμα, την δικιά τους ιδεοσυγκρασία, το δικό τους συναίσθημα, την δικιά τους εμπειρία, τα δικά τους βιώματα και ψυχισμό κι έτσι… παράγεται πολιτισμός.

Μουσική και Ιατρική
Πρώτος που σκέφτηκε ότι η μουσική συνδέεται με τον ανθρώπινο εγκέφαλο ήταν ο Αλκμαίων ο Κροτωνιάτης, ένας ευφυέστατος Έλληνας φιλόσοφος. Ο Αλκμαίων είπε ότι ‘’O εγκέφαλος είναι το κέντρο της συνειδητής ζωής, ότι λέμε πηγάζει απ’ τον εγκέφαλο, ότι ακούμε κατανοείται απ’ τον εγκέφαλο. Η μουσική που συνθέτουμε παράγεται απ’ τον εγκέφαλο και είναι ένα από τα ωραιότερα δημιουργήματά του. Την εσωτερικεύουμε και την ακούμε μέσω του εγκεφάλου’’.
Η μουσική έχει τεράστια σημασία για τον εγκέφαλο ! Ο εγκέφαλος την ζει τη μουσική, την ακούει και την συνθέτει. Ο εγκέφαλος λειτουργεί με την μουσική και αυτά δεν έχουν απλώς μια θεωρητική έννοια. Ιατροί και επιστήμονες έχουν επανειλημμένως καταλήξει στο συμπέρασμα πως η μουσική έχει τη δυνατότητα να ενεργοποιεί γονίδια. Κάποιος ο οποίος θα ακούσει και θα αγαπήσει τη μουσική, θα συνθέσει και θα παρακολουθήσει την μουσική και μυηθεί σε αυτήν, θα έχει ενεργοποιήσει πάμπολλα γονίδια τα οποία συνδέονται με την έκφραση της ανώτερης ψυχικής και νοητικής του δραστηριότητας. Η μουσική έχει τη δυνατότητα επίσης να συνθέτει καινούργιες συνάψεις στον εγκέφαλο. Την ώρα που παρακολουθούμε την μουσική, που μελετάμε, που συνθέτουμε, που εκτελούμε την μουσική εκατομμύρια νέων συνάψεων παράγονται στον εγκέφαλο.
Η μουσική προάγει την ευφυΐα του ανθρώπου. Μουσικοί επιστήμονες που χρησιμοποιούν την μουσική ως μέσο εκμάθησης με θεραπευτικό χαρακτήρα από νηπιαγωγεία μέχρι οίκους ευγηρίας, όπως επίσης μέσα σε νοσοκομεία και σε οίκους αποκατάστασης συνεχώς εκπλήσονται με τα αποτελέσματα ακόμα και στα πιο βαριά περιστατικά.
Πέραν αυτών, γενικές μελέτες που έχουν γίνει σε μουσικούς και μη, μετά από αρκετό καιρό καλλιέργειας της μουσικής έδειξαν ότι οι μουσικοί έχουν την δυνατότητα μιας ανοδικής πορείας στον δείκτη της ευφυΐας, αλλά κι ο μη μουσικός όταν βρεθεί μέσα σ’ αυτόν τον υπέροχο χώρο της μουσικής, ο δείκτης της ευφυΐας του ανεβαίνει.

Όταν στον κόσμο της ιατρικής έγινε αντιληπτό ότι η μουσική του Mozart έχει ιαματικές ιδιότητες, ιδίως επάνω στην επιληψία, μελετήθηκαν έργα και κυρίως η σονάτα για δύο πιάνα Κ. 448 και φτάσανε στο αποτέλεσμα ότι και η επιληψία καταστέλλεται αλλά ότι και οι άνθρωποι οι οποίοι ενδεχομένως δεν είχαν μια πάρα πολύ υψηλή αντιληπτική ικανότητα βελτιώθηκαν κατά πολύ, ειδικά τα παιδιά τα οποία παρουσίαζαν κάποια μαθησιακή δυσκολία βρέθηκε ότι είχαν μια πολύ καλύτερη επίδοση και απόδοση με την ακρόαση της μουσικής αυτής. Έτσι αποδείχθηκε ότι το αποτέλεσμα της μουσικής δεν είναι μια θεωρητική έννοια αλλά εδραιώθηκε επάνω σε ένα υπόβαθρο και καταλαβαίνουν οι ιατροί ότι η μουσική πρέπει να προσφέρεται όπως ένα φάρμακο. Το μεν φάρμακο θα ακολουθήσει την δική του μεταβολική πορεία, η δε μουσική όμως θα εγγραφεί μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, θα επαναλαμβάνεται, θα ηχεί μέσα του. Είναι ένα φάρμακο που δεν τελειώνει ποτέ.

Υπάρχει, σαφώς λοιπόν, μια διαφορά μεταξύ της καθημερινής ζωής και της μουσικής. Η μουσική προάγει τη σκέψη και την απαλλάσει απ' το άγχος και την ανασφάλεια.

Η μουσική ως δίαυλος επικοινωνίας
Η μουσική είναι ένα μέσο, μία ροή επικοινωνίας. Μια μυστική, θα μπορούσα να πω, γλώσσα που μπορεί κανείς να εκφράσει τα βαθύτερά του συναισθήματα. Όλα αυτά τα συναισθήματα που αν σκάψει κάποιος βαθιά μέσα του δεν καταφέρνει να τα εκφράσει με λόγια, αλλά του δίδεται αυτή η δυνατότητα μέσω της μουσικής έκφρασης. Τα λόγια πολλές φορές ανεξαρτήτου γλώσσας είναι πολύ φτωχά για να εκφράσουν τα βαθύτερα βιώματα μας.
Κάθε μουσικός εκφράζει τον δικό του χαρακτήρα του. Αν δύο μουσικοί ερμηνεύσουν το ίδιο κομμάτι και οι δύο θα το εκτελέσουν διαφορετικά ο ένας απ’ τον άλλον, είναι το ίδιο έργο, η ίδια παρτιτούρα όμως καθένας που το ερμηνεύει βάζει ένα μέρος της ψυχής του, του εαυτού του και της σκέψεώς του. Αυτό καθιστά την μουσική μοναδική ! Μετά, κάθε συνθέτης εκφράζει τον δικό του χαρακτήρα του, τα βιώματα της ζωής του μέσω της σύνθεσής του. Αν ακολουθήσει κανείς την πορεία της ζωής του θα δει ότι το έργο του εναλλάσσεται κατά τη πάροδο του χρόνου.
Ο ακροατής συμμετέχει κι αυτός στη μουσική, την ακούει και την αναλύει. Έχει τη δυνατότητα να την τραγουδήσει, έχει τη δυνατότητα να αρχίσει να παίζει ένα μουσικό όργανο. Εάν είναι εξοικειωμένος με τη μουσική μπορεί ακόμα και να συνθέσει.
Τα περισσότερα κουαρτέτα του Beethoven όπως και πάρα πολλά έργα του Chopin έχουν συνθετεί την ώρα του πόνου. Πάρα πολλά έργα του Liszt έχουν γραφτεί την ώρα της χαράς, την ώρα της επικρατείας. Πάρα πολλά έργα του Gustav Mahler έχουν γραφτεί κατά την διάρκεια των πιο δύσκολων συνθηκών της ζωής του.
Η μουσική εκφράζει αυτό που δεν θα μπορούσε, πιθανόν, να εκφράσει κανείς ούτε με την πιο λεπτή επιδέξια λογοτεχνική πένα. Η μουσική οδηγεί στην περισυλλογή.
Έτσι, βλέπουμε μέσα στα χρόνια πως πολλοί άνθρωποι ακολούθησαν μια ζωή καλλιτεχνίας, σύνθεσης και μαεστρίας κι ο λόγος πολλές φορές ήταν πως πραγματικά ψάχνατε ένα υπόβαθρο, έναν χώρο, έναν δίαυλο να εκφράσουν τα πιο ενδόμυχα τους και βρήκαν τρόπο επικοινωνίας μέσα στη μουσική.

Τι είναι εν τέλει η μουσική;
Ο περίφημος Γερμανός ποιητής Heinrich Heine, ο οποίος έχοντας σκλήρυνση κατά πλάκας, βρήκε παρηγοριά στη μουσική, ερωτήθηκε τι είναι η μουσική; Αυτός απάντησε “Η μουσική είναι μοναδική, αυτό μόνο μπορώ να πω. Θα έλεγα ότι είναι ένα θαύμα, βρίσκεται ανάμεσα στη σκέψη και στη πραγματικότητα, μεταξύ του πνεύματος και της ύλης, του μύθου και της πραγματικότητας όπως κι όλα όσα παρουσιάζει. Το πνεύμα εκφράζεται μέσα από τη μουσική, μέσα στον χρόνο της εκτέλεσης, μέσα στον χρόνο που ακούγεται ακόμα η μουσική μέσα στη ψυχή μας. Η ύλη με την μουσική υπερβαίνει τον χρόνο, υπερβαίνει τον χώρο, υπερβαίνει τα όρια του εγώ μας” και στο τέλος είπε “δεν γνωρίζουμε τελικώς τι είναι μουσική”.


Ελπίζω αυτό το άρθρο να μας κάνει να ξανασκεφτούμε τη θέση της άρτιας μουσικής στη ζωή μας και μέσα από το πρίσμα της μουσικής, το πως βλέπουμε τον εαυτό μας, τον συνάνθρωπό μας και γενικά τον κόσμο γύρω μας.


Το παρόν άρθρο βασίστηκε εν μέρει σε έρευνες και εμπειρίες συναδέλφων και φίλων διαφορετικών επιστημονικών κλάδων

________________

Ιωάννης Δημητριάδης
Πιανίστας - Σολίστ

Website: www.ioannis-pianist.com
Μουσική στο site: www.ioannis-pianist.com/music

bottom of page